Sertralina i paroksetyna — ogólne informacje
Zarówno sertralina, jak i paroksetyna zaliczane są do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Substancje z tej rodziny blokują powrót serotoniny (5-HT) do komórki nerwowej. Prowadzi to do wzrostu stężenia monoaminy w szczelinie synaptycznej i nasilenia przekaźnictwa serotoninowego. Serotonina jest neuroprzekaźnikiem, który pozwala na przesyłanie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi. Wspomniane sygnały regulują m.in. nastrój, strach, sen, głód, czy zachowania seksualne [1], [2].
Wspomniane substancje nie są do końca selektywne względem swojego głównego celu molekularnego, gdyż w mniejszym stopniu wiążą się również z innymi receptorami GPCR, takimi jak m.in. histaminowe, dopaminowe czy muskarynowe.
Różnice między substancjami
Mimo tego, że zarówno sertralina, jak i paroksetyna zaliczane są do jednej, większej kategorii leków przeciwdepresyjnych, to można zauważyć w ich działaniu różnice, które wpływają na nieco odmienne zastosowanie w terapii [3], [4].
Sertralina jest wskazana do stosowania przede wszystkim w leczeniu zaburzeń depresyjnych (i objawów lęku). Dodatkowo może być stosowana w leczeniu lęku napadowego i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dorosłych i dzieci od 6 roku życia. Sertralina sprawdza się również w terapii fobii społecznej czy pourazowych zaburzeniach stresowych. Paroksetyna posiada podobne do wcześniej przytoczonych wskazania, istotną różnicą między substancjami jest fakt, iż druga z nich może być stosowana wyłącznie u pacjentów dorosłych.
Doniesienia naukowe sugerują, że przeciwdepresyjny efekt terapeutyczny paroksetyny można zauważyć po około 7-14 dniach, z kolei w przypadku sertraliny przyjmuje się, że powinien on wystąpić po około 2-4 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Długotrwałe stosowanie tych substancji może prowadzić do zwiększenia masy ciała, jednak nieliczne badania wskazują, że nasilenie tego efektu wyższe jest u osób przyjmujących paroksetynę. Z kolei w zakresie tolerancji terapeutycznej, wydaje się, że jest ona wyższa w przypadku pacjentów leczonych sertraliną [5], [6].
Co ciekawe, oby dwa środki spowalniają wytrysk u pacjentów płci męskiej. Dane pochodzące z niewielkiego randomizowanego, zaślepionego badania pokazują, że zdolność ta wyższa jest dla paroksetyny niż sertraliny [7].
Zasady stosowania leków przeciwdepresyjnych
Warto podkreślić, że większość opublikowanych w literaturze badań porównujących sertralinę i paroksetynę, prowadzonych było na niewielkich grupach pacjentów. Tym samym ciężko jednoznacznie wnioskować o uniwersalności tych doniesień.
Lekarz ordynujący terapię środkami z tej grupy powinien dobrze poznać historię choroby pacjenta, dobrać odpowiedni preparat, który nie będzie powodował interakcji z innymi przyjmowanymi przez niego lekami. Aby uniknąć dotkliwych działań niepożądanych, które mogą zniechęcić chorego do kontynuowania terapii, często na początku leczenia korzysta się z niższych dawek substancji. Należy ściśle przestrzegać schematu dawkowania zaproponowanego przez medyka. W przypadku pominięcia dawki nie należy przyjmować podwójnej ilości preparatu, gdyż może to spowodować silną reakcję organizmu.
Bibliografia
[1] D. Baldwin and S. Rudge, “The role of serotonin in depression and anxiety,” Int Clin Psychopharmacol, vol. 9 Suppl 4, pp. 41–45, Jan. 1995, doi: 10.1097/00004850-199501004-00006.
[2] A. Chu and R. Wadhwa, Selective Serotonin Reuptake Inhibitors. StatPearls Publishing, 2022. Accessed: Dec. 20, 2022. [Online]. Available: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554406/
[3] “Sertralina – Medycyna Praktyczna.” https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=718 (accessed Dec. 20, 2022).
[4] “Paroksetyna – Medycyna Praktyczna.” https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=645 (accessed Dec. 20, 2022).
[5] B. Bandelow et al., “Sertraline Versus Paroxetine in the Treatment of Panic Disorder: An Acute, Double-Blind Noninferiority Comparison,” J Clin Psychiatry, vol. 65, no. 3, p. 19339, Mar. 2004.
[6] A. Åberg-Wistedt, H. Ågren, L. Ekselius, F. Bengtson, and A.-C. Åkerblad, “Sertraline Versus Paroxetine in Major Depression: Clinical Outcome After Six Months of Continuous Therapy,” Journal of Clinical Psychopharmacology, vol. 20, no. 6, p. 645, Dec. 2000.
[7] Z. T. Sahli, P. Banerjee, and F. I. Tarazi, “The Preclinical and Clinical Effects of Vilazodone for the Treatment of Major Depressive Disorder,” Expert Opin Drug Discov, vol. 11, no. 5, pp. 515–523, May 2016, doi: 10.1517/17460441.2016.1160051.